خواجه شمس الدّین محمّد حافظ شیرازی یکی از شاعران برجستۀ ادب پارسی است که به‌ویژه در نیم قرن اخیر به شاعر طراز اول ایران ارتقاء یافته است.

بی تردید ، دیوان حافظ یکی از بی‌نظیرترین یادگارهای ادبیات کهن ایران است که در کنار دیگر متون نظم و نثر فارسی همچون شاهنامۀ فردوسی، کلیات سعدی، مثنوی و غزلیات مولانا و خمسۀ نظامی ـ که به راستی ارکان قومیّت و ملیّت ایرانی هستند ـ بر تارک یادگارهای ادبیات کهن جهان می‌درخشد . کاوش و نگرش هستی شناسانۀ حافظ در چند قرن گذشته از چنان انسجام، استحکام و استواری برخوردار است که هنوز هم کند و کاو‌های جامعه شناختی، فلسفی، ادبی و... در دیوان این شاعر بزرگ فارسی پایان نیافته است.

در مقالۀ حاضر به شیوۀ تحلیلی توصیفی با نگاهی متفاوت، غزلیات حافظ بر مبنای نگرش هنر عرفانی- اسلامی در پنج مقولۀ نگرش آیه‌ای، نگرش تسبیحی، عدل در دستگاه هستی، تصویر ایده آل از جهان سرمدی، مدینۀ فاضله و جایگاه انسان در عرفان ناب اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.