یکی از مهم­ترین موضوعاتی که همه‌ی عرفا و فیلسوفان اشراقی بدان نظر داشته‌اند و درباره‌اش سخن گفته‌اند، «عشق» است. آنان عشق را جان و اساس عالم می‌دانند که به واسطه‌ی آن، همه‌ی موجودات از ادنی‌ تا اعلی‌، در جنبش­اند و به سوی سرمنشاءِ عشق، یعنی ذاتِ حق تعالی، در حرکت.

مولانا جلال الدین بلخی و ملّاصدرای شیرازی، دو تن از آن عرفا و فیلسوفان اشراقی هستند که در آثار و نوشته‌هایشان عشق، نقشی محوری و اصلی دارد و نزدیکیِ دیدگاه‌هایشان را در این باره به روشنی و آشکارگی می‌توان در مثنوی شریف و کتاب اسفار اربعه دید. «ارزش عشق»، «سریان عشق در کائنات»، «توجه به عشق مجازی»، «پاکدامنی و عفت در عشق» و... از جمله‌‌ موضوعاتی هستند که مولانا و ملّاصدرا، در آن­ها هم رای و هم­نظرند و تنها تفاوتِ دیدگاهِ آن دو، در این است که آیا عشق مجازی به جسمِ معشوق تعلّق دارد یا به روحِ او.

در این مقاله، بر آنیم، تا پس از ذکر مقدّمه‌ای در باب عشق، تشابه و تفاوت دیدگاه مولانا و ملاصدرا را به فراخی باز نماییم و بررسیم.