فتح باب مثنوی، حکایت شاه و کنیزکی است که جولانگاه آراء بسیاری است. پایان تلخ و خاص آن، باعث انتقاد تلخ برخی از مولانا از یک طرف و سمبل­سازی بعضی دیگر از طرفی دیگر است. اما از نظر نگارنده این داستان تبیین یک خط مشی مهمی از مرام­نامه مبانی عرفانی است که سمبل­ سازی­ها باعث مکتوم ماندن این خط مشی است. سالک برای سلوک در اولین گام باید پیری برای خود بگزیند و مانند مرده در دست غسال، تحت اراده او باشد. به آنچه او می­کند، اعتراض نکند. این خط مشی را مولانا در این داستان که اول گام مثنوی است، با نیک بدنمای یک پیر به تصویر می­کشد و آن عمل را چونان عمل خضر (نماد پیر) می­داند که حتی درکش برای موسی نیز دشوار است. همین نکته است (قیاس نگرفتن کار پاکان با کار خود) که او را به داستان طوطی و بقال می­کشاند