1- دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه ، b_heshmat@yahoo.com
چکیده: (1775 مشاهده)
«تمهیداتِ» عینالقضات همدانی که از آثار و متونِ معتبر صوفیه به شمار میآید، افزون بر اعتبارِ عرفانی و معنوی، دارای ارزشهای زیباشناختی، بیانی و زبانیِ ویژه است. نویسندۀ این کتاب از شگردهای خاصی استفاده نموده تا بتواند آموزههای معنوی خویش را که عمدتاً ماهیتی نامتعارف دارند، به مخاطبانش منتقل سازد. او در جهتِبازگویی تجربههای روحی، تبیینِ افکار و روایتِ الهامات و واقعاتِ خویش از شیوهها و شگردهایی سود برده که با رویکردِ سورئالیستها همسانی دارد. از این روی تجلی و نمودِ برخی مولفههای سورئالیسم در متن «تمهیدات» قابل مشاهده است که موضوع بحث و تحلیل این مقاله است. این مولفهها شاملِ «شیوۀ بیانِ نقیضی»، «لحظۀ شگفت»، «خواب و رویا»، «طنز و مطایبه» و «عین و ذهن» است. عینالقضات با بهرهمندی از «شیوۀ بیانِ نقیضی» امکانی برای عدول از معهودات و ارایۀ ترسیمِ تازه و متفاوتی از واقعیت را فراهم میآورد؛ «لحظۀ شگفت» یا «لحظۀ سورئالیستی» زمانی در «تمهیدات» نمود مییابد که وی قصد میکند چگونگی فاصلهگرفتنِ ذهن را از حوزههای شناخته شده، نشان دهد و به موازات آن، درکِ رخدادهای شگفت و نامتعارف را بر مخاطب میسر سازد؛ او با «خواب و رویا»، زمینۀ بیان چندوچونِ تجربههای انحصاری و در عین حال باطنی و شهودی خویش را فراهم میکند؛از طریق «طنز و مطایبه» مجالی میآفریند تا تفسیر خلاقانه و مطایبهآمیز از مفاهیم به دست دهد تا موجب تأمل مخاطب در آنها شود و «عین و ذهن» در «تمهیدات»، زمانی تجلی مییابد که عینالقضات میخواهد دریافتهای ذهنی و درونی خود را با استفاده از عناصر بیرونی، ملموس و قابل فهم سازد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1397/11/2 | پذیرش: 1398/10/22 | انتشار: 1398/10/22