داستان آفرینش آدم و مسائل پیرامون آن در ادب عرفانی بازتاب گسترده­ای دارد. شناخت هدف خلقت و کیفیت پیدایش انسان وجه همت بسیاری از شاعران و نویسندگان قرار گرفته است در این میان، کلام نجم رازی(573-654) در مرصادالعباد و خطیب فارسی(ق.8) در قلندر نامه، حلاوت دیگری دارد. نجم رازی آفرینش آدم را حکیمانه آغاز می کند و در خلقت آدم از مراتب نباتی، جمادی و حیوانی سخن می­گوید سپس روایت خود را بر قاعده عشق و محبت خالق و مخلوق بنا می کند. خطیب فارسی آفرینش آدم را بی مقدمه شروع می کند و بر وصف عجایب و غرایب ترکیب آدم نظر دارد. داستان خلقت انسان و ماجرای سفارت فرشتگان در دعوت از خاک برای تخمیر گِل آدم و ناز و کرشمه خاک دراین مورد تا جسارت ابلیس و اعتراض فرشتگان به بارگاه خداوندی فصل مشترک سخن نجم رازی و خطیب فارسی است. از این روی کلام رازی و خطیب  در این باره مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرد.