یکی از واژگان آشنای حوزه­ عرفان و تصوّف اسلامی، «فقر» است. این واژه، در ادب صوفیّه -که محصول اندیشه و تجارب متصوّفه و عرفای بزرگ ایرانی و اسلامی است- فراتر از معنای لفظی و حقیقی‌اش، در اغلب متون عرفانی، کاربردی وسیع و چندسویه یافته است؛ به این معنا که فقر از آنِ بنده است و در مقابل آن، غنا مختصّ ذات باری‌تعالی است. گاهی پرتگاه هلاکت است وآدمی را تا مرز خروج از دین پیش می‌برد و گاهی به مصداق حدیث «أالفَقرُ فَخرِی» مایه‌ نازش و قرب به حضرت حق است.

   ما در این مقاله می‌کوشیم تا به فراخور مجال، با تحلیل نگرش دو عارف نامی«علی هجویری» صاحب کشف‌المحجوب و«عزیز‌الدّین نسفی» مؤلّف انسان کامل، زاویه­ دید آنان را به این اصطلاح مهمّ عرفانی، بررسیم. گرچه به منظور پرورش بهینه مطلب، از باور عرفای نامی و سایر بزرگان حوزه عرفان و تصوّف اسلامی هم، بهره برده­ایم.