تفکّر مرحوم حکیم الهی قمشه­ای مبنای الهی و توحیدی دارد؛ بندگی، خلوص، عشق و عرفان، اعتقاد به اصول اخلاقی و سیر و سلوک معنوی شاعر، ویژگی­های روح تابناکی است که از سرچشمه­های زلال شعر او جاری است.

دیوان اشعار الهی، مجموعه­ای عرفانی، ذوقی و هنرمندانه است که علاوه بر غزل، از قالب­ قصیده نیز برای بیان مضامین غنایی و عرفانی بهره جسته و جنبه­های عرفان نظری و عملی را با شیواترین بیان، ارائه کرده است؛ در این اشعار، گرچه به عرفان عملی به اختصار اشارتی­ رفته است، امّا عمدۀ مطالب، مربوط به عرفان نظری اوست، موضوعاتی چون: وحدت وجود، وحدت تجلّی، عشق، نظام احسن کاینات و... که از میان­ آنها، «عشق» محور تام و تمام اشعار اوست؛ عشق ­­­مورد نظر او، عشقی روحانی و الهی است نه جسمانی و مجازی، زبان رمزگونۀ او در بیان عشق، زبان­­­­­ ­عارفی است که می­کوشد در ­­­­عشق محبوب ازلی، محو و فانی ­گردد. وی در بیان اندیشه­های فلسفی خود، از عرفان، قرآن و حدیث مدد می­جوید.