Mendeley  

Zotero  

Vaseghi Khondabi D, malek sabet M. Ghazals of Sultanvald and the worldview of the Malamatie cult. عرفانیات در ادب فارسی 2021; 12 (46) :13-41
URL: http://erfaniyat.iauh.ac.ir/article-1-626-fa.html

       بهاءالدّین سلطان­ولد فرزند ارشد مولانا جلال‌­الدّین از اقطاب طریقۀ مولویه است که اشعارش تجلی‌گاه اندیشه‌­های مختلف عرفانی، حکمی و کلامی است؛ وی که از فیض صحبت بزرگانی چونان شمس تبریزی و برهان محقق ترمذی بهره برده است، تسلط زیادی به جهان­‌نگری عرفای قبل از خود دارد؛ به گونه‌­ای که با خلق آثاری ضمن تشریح تعالیم پدرش مولانا و دیگر بزرگان طریقۀ مولویه، اندیشه‌های بکری در عرصه‌­های مختلف ارائه می­دهد. این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌­ای و با روش توصیفی- تحلیلی انجام می‌­شود، به بررسی مضامین ملامتی و مباحث مربوط با آن مانند رندی و قلندری می­‌پردازد.

غور در غزلیات سلطان­ولد آشکار می­کند که وی چونان بزرگان طریقۀ مولویه از مکتب ملامتیه تأثیر بسیار پذیرفته است. ولد پای به کوی ملامت می­نهد و علم و دانش را رها می‌کند و از قید خوشنامی می­رهد، ساقی و مطرب را مورد خطاب قرار می‌­دهد و سالکان را به شرب خمر تحریض می­‌کند و بر منش رندانه و سیرت قلندرانۀ خود می­‌نازد. وی به شیوۀ قلندران تابوهای مختلف را می­‌شکند و از طاعت و مناجات روی بر می‌­تابد. ولد اذعان می­‌کند که می منصوری خاص اولیای حق است و این قوم را با می انگوری ارتباطی نیست. ساقی در غزلیات ولد غالباً به حضرت حق یا اولیای الهی اطلاق می­‌شود، لیکن محتوای غزلیات دیوان، نگرش ملامتی شاعر را نشان می‌­دهد. بسامد بالای کلمۀ مطرب و اصطلاحات مربوط به موسیقی نیز حکایت از منش ملامتی ولد دارد که علاقۀ او را به مبحث سماع و میراث قلندران آشکار می­‌کند.