«تمثیل» یکی از شیوه های بیانی است که از دیرباز برای تبیین و تفهیم آموزه­های دینی، اخلاقی، عرفانی و ... در جامعۀ انسانی به کار رفته است. بزرگان ادب عرفانی ما نیز، از جمله سنایی، عطّار، مولوی و ... از این شگرد برجسته در تفهیم اصول عرفانی و اندیشه­های متعالی خود بهره برده­اند و نکات ظریف و عالی غیر محسوس را به زبانی ساده و محسوس برای مخاطبان و خوانندگان آثار خود باز گفته­اند.

مقالۀ حاضر ضمن تعریف و کاربرد «تمثیل» از دیدگاه­های دینی، ادبی، بلاغی و  خطابی، به بررسی تمثیلات مشترک میان عطّار و مولانا و شباهت­ها و تفاوتهای میان آنها می­پردازد و این نکته را آشکار می­­سازد که مولانا ضمن ارادت و انس با عطّار و آثارش، گاه دگرگونی­هایی در این تمثیلات ایجاد کرده و با بیانی نزدیک­تر به زبان مردم، این تمثیلات را پروده و به کار برده است.